بوی بد رنگ اغلب مواقع این احساس را به فرد می‌دهد که در هوای ناسالمی در حال تنفس است. اما واقعا تا چه اندازه این بو می‌تواند به روی سلامت فرد تاثیر بگذارد؟ یا بهتر است بگوییم اصلا این بو و احساس بد ناشی از چیست؟ اینجاست که با اصطلاح VOC که به معنای ترکیبات آلی فرار است آشنا می‌شویم. در این مقاله به توضیح اینکه VOC چیست و چه مضراتی دارد می‌پردازیم.
ترکیبات آلی فرار (VOC) چیست؟
آنچه با نام ترکیبات آلی فرار (یا volatile organic compound) خوانده می‌شود مواد شیمیایی هستند که در رنگ‌ها وجود دارد. وقتی دیواری را رنگ می‌زنید، هنگام خشک شدن رنگ، این مواد از آن جدا شده و در هوا پخش می‌شوند و در اغلب مواقع با بو همراه هستند که همان بوی رنگ را ایجاد می‌کنند. در اصل این مواد شیمیایی به خشک شدن رنگ روی سطح کمک می‌کنند. به همین دلیل است که با وجود مضر بودن در بسیاری از رنگ‌ها وجود دارد.
مضرات ترکیبات آلی فرار (VOC) چیست؟
پیش از هر چیزی، این ترکیبات شیمیایی وقتی در هوا پخش می‌شوند موجب سردرد یا سرگیجه می‌شوند. اینها علائمی هستند که اغلب افراد با استنشاق بوی رنگ با آن مواجه می‌شوند و ممکن است تا ساعت‌ها همراهشان باقی بماند. اما این کمترین خطریست که VOC می‌تواند برای سلامتی داشته باشد. ترکیبات شیمیایی که از یک سطل رنگ ساتع می‌شود حاوی مواد شیمیایی از جمله بنزن و متیلن کلراید است که سرطان‌زا شناخته شده‌اند. بنابراین قرار گرفتن مداوم در معرض این مواد ممکن است خطراتی از جمله ابتلا به سرطان را همراه داشته باشد. علاوه بر اینها، استنشاق این مواد می‌تواند منجر به ایجاد آسم یا آلرژی‌های مختلف شود.
VOC تا چه مدت در هوا باقی می‌ماند؟
مواد آلی فرار از چند ساعت تا چند روز ممکن است در هوای اتاق باقی بماند. به همین دلیل است که پیشنهاد می‌شود پس از رنگ کردن اتاق یا کل خانه با رنگ‌هایی که بوی بیشتری دارند، حداقل تا یک هفته از این فضا دور بمانید تا مطمئن شوید تا حد زیادی این مواد شیمیایی از بین رفته‌اند. استفاده از تهویه کننده هوا می‌تواند به خارج شدن هوای آلوده کمک کند.
رنگ‌های Low-VOC و No-VOC
تا 40 سال قبل تقریبا تمامی رنگ‌ها حاوی درصد بالایی از مواد آلی فرار بودند. اما با افزایش آگاهی درباره خطراتی که این مواد شیمیایی برای سلامتی افراد دارد، به مرور زمان تولید کنندگان رنگ به سمت تولید رنگ‌هایی که VOC کمتری دارند یا اصلا ندارند حرکت کردند.
لازم به ذکر است حتی رنگ‌هایی که بدون مواد آلی فرار هستند هم درصد بسیار کمی از این مواد شیمیایی را دارند چرا که این مواد برای چسبندگی رنگ به روی دیوار لازم است. رنگ‌های بدون VOC (که No-VOC یا VOC-Free خوانده می‌شوند) در هر لیتر حداکثر 5 گرم از این مواد شیمیایی را دارند که به قدری کم است که وجودشان هنگام رنگ آمیزی خانه احساس نخواهد شد. در حال حاضر فقط رنگ‌های لاتکس یا پایه آب (رنگ‌های آکریلیک پایه آب) در دسته رنگ‌هایی که مواد شیمیایی فرار ندارند قرار گرفته‌اند.
رنگ‌های دیگری نیز هستند که برای کم کردن خطرات این مواد شیمیایی تولید شده‌اند و کمی بیشتر از رنگ‌های پایه آب، VOC دارند. این رنگ‌ها با علامت low-VOC مشخص می‌شوند. رنگ‌هایی که مواد شیمیایی کمتری دارند معمولا در هر لیتر کمتر از 250 گرم VOC دارند که باز هم به نسبت رنگ‌های قدیم که VOC بالایی داشتند، رنگ‌های سالم‌تر با مضرات کمتری محسوب می‌شوند.
همانند هر محصول سالم و سازگار با محیط زیست دیگری، رنگ‌های No-VOC یا Low-VOC اغلب قیمت بالاتری نسبت به رنگ‌های معمولی دارند اما گزینه‌های بهتری برای رنگ آمیزی خانه‌های مسکونی به حساب می‌آیند چرا که خطر و بوی کمتری دارند.
چطور قرار گرفتن در معرض خطرات ناشی از رنگ زدن دیوارها را کاهش داد؟
اگر می‌خواهید خانه‌تان را رنگ بزنید، نه تنها لازم است نکات و تکنیک‌هایی را درباره رنگ آمیزی خانه بدانید، بلکه برای اینکه کمترین آسیب را از رنگ و بوی آن داشته باشید نکاتی را باید رعایت کنید:
- پیش از هر چیزی بهتر است از رنگ‌های بدون VOC که برای فضای بسته مناسب‌تر هستند استفاده کنید. رنگ‌های اکرولیک ساختمانی پایه آب رنگ‌های بدون بویی هستند که در رنگبندی متنوع برای رنگ آمیزی فضای داخلی خانه شما مناسبند.
- هنگام رنگ زدن دیوارها از ماسک استفاده کنید و حتما پنجره‌ها را باز بگذارید یا از تهویه کننده هوا استفاده کنید. این کار کمک می‌کند از تنفس کردن هوای حاوی مواد شیمیایی تا حد زیادی دور بمانید. بهتر است منتظر بمانید در فصلی خانه را رنگ آمیزی کنید که بتوانید به راحتی پنجره‌ها را باز بگذارید که هم به خارج شدن مواد شیمیایی موجود در رنگ از هوای اتاق کمک کند.
- خودتان را خسته نکنید، بهتر است هر یکساعت به خودتان فرصت دهید در هوای آزاد تنفس کنید و از بودن در معرض رنگ دور بمانید.
- پس از رنگ آمیزی دیوارهای اتاق بهتر است تا سه روز پنجره‌ها را همچنان باز بگذارید تا هوای آزاد در فضای اتاق در جریان باشد.
- درب رنگ را محکم ببندید تا باقیمانده رنگ در اثر قرار گرفتن در معرض اکسیژن از بین نرفته و مواد شیمیایی آن در هوا پخش نشود.
- از دستکش هنگام رنگ زدن استفاده کنید. در صورتیکه دستتان رنگی شد آن را با آب و صابون بشویید.
- حواستان باشد دستان آلوده به رنگ را به چشمتان نزنید. در صورتیکه این اتفاق افتاد سریع چشمتان را با آب به مدت 15 الی 20 دقیقه بشویید. سپس با دستمال کاغذی چشمتان را خشک کنید و تا 15 دقیقه ببندید. اگر پس از این کار در چشمتان درد یا سوزش احساس کردید حتما به پزشک مراجعه کنید.
بهترین رنگ را برای رنگ‌آمیزی خانه خود انتخاب کنید
با توجه به خطراتی که مواد شیمیایی موجود در رنگ‌ها برای سلامتی افراد داشت و توجه بیشتر به مسائل زیست محیطی، امروزه رنگ‌ها با مواد شیمیایی کمتر یا بدون VOC بیشتری تولید می‌شوند. هرچند هنوز رنگ‌های روغنی یا آلکیدی نیز مورد استفاده قرار می‌گیرند اما اغلب پیشنهاد می‌شود برای اینکه خطر کمتری متحمل فرد شود یا از رنگ روغنی در فضای بسته استفاده نشود یا در صورت استفاده حتما نکاتی نظیر استفاده از تهویه کننده هوا و باز بودن پنجره‌ها رعایت شود. اگر به سلامت خود و خانواده‌تان اهمیت می‌دهید بدون توجه به قیمت رنگ‌ها، رنگی را انتخاب کنید که کمترین تاثیرات منفی را به روی سلامتی و محیط زیست داشته باشد.
